İnşaat ve Gayrimenkul Sektörüne Genel Bakış

2024 yılı, inşaat sektörü için maliyet baskılarının sürdüğü ancak üretim ivmesinin devam ettiği bir yıl oldu. Özellikle işçilik, hammadde ve enerji maliyetlerindeki artış, projelerin finansal planlamasını zorlaştırdı. TÜİK’in 2021 baz yılına göre yayımladığı İnşaat Üretim Endeksi’ne göre, Kasım ayında inşaat üretimi aylık %3,2, yıllık ise %10,8 arttı. Bina inşaatı endeksi aylık %3,7 ve yıllık %14, bina dışı yapılar ise aylık %1,4 ve yıllık %8,3 artış gösterdi. Özel inşaat faaliyetleri endeksi ise aylık %2,9 ve yıllık %0,9 büyüdü.

TÜİK’in İnşaat Maliyet Endeksi Kasım verileri, sektör üzerindeki finansal baskının devam ettiğini gösterdi. Genel endeks aylık %0,04 artarken, yıllık artış %35,93 ile son 3,5 yılın en düşük seviyesine indi. İşçilik maliyetleri yüksek kalmaya devam etti; aylık %0,25 azalma görülse de yıllık %54,93 artış kaydedildi. Bu artışta, nitelikli iş gücüne erişim zorluğu ve yurt dışına kalifiye insan kaybı etkili oldu. İnşaat mühendisliği başvuruları yüksek olmakla birlikte, duvar ustası ve sıhhi tesisatçı gibi ara kademe iş gücünde ciddi eksiklikler yaşanıyor.

Gayrimenkul Sektörü

2024’te gayrimenkul sektörü dikkat çekici büyüme kaydetti. Dördüncü çeyrekte Türkiye genelinde konut satışları 530,8 bin adete ulaştı, yıllık artış %62,9 oldu. Aralık ayında ipotekli satışlar %285,3, ikinci el satışlar %55,7 arttı. Yıl sonunda toplam konut satışı 1.478.025 adet oldu, bu da yıllık %20,6 büyümeye işaret ediyor. İstanbul 239 binin üzerinde satışla lider, Ankara yaklaşık 134 bin ve İzmir 80 binin üzerinde satışla onu takip etti.

Öte yandan, belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatı sayısında azalma oldu. 2024’ün son çeyreğinde ruhsat verilen daire sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %17,4 düştü. Yapı ruhsatı verilen binaların yüzölçümünde, ikamet edilen çok daireli binalar 36,6 milyon metrekare ile birinci, sanayi binaları ve depolar ise 4 milyon metrekare ile ikinci sırada yer aldı.

Yabancılara yapılan konut satışları 2024’te 23.781 adete düştü; %32,1’lik azalma yaşandı. Ancak Aralık ayında %17,2 artış görüldü. İstanbul 8.416 adetle en çok satış yapılan şehir olurken, Antalya 8.223 ve Mersin 2.112 adetle onu izledi.

Genel Değerlendirme

2024, inşaat sektöründe maliyet artışları ve nitelikli iş gücü eksikliği gibi kronik sorunların, finansal ve operasyonel stratejilerde dikkat gerektirdiği bir yıl oldu. Gayrimenkul sektörü ise yüksek faiz oranlarına rağmen iç talep odaklı güçlü performans gösterdi. Yapı ruhsatlarındaki azalma arz dengesini etkileyebilir. Yabancıya konut satışlarındaki dalgalanma döviz politikaları ve küresel gelişmelerin sektöre etkisini yansıtıyor. Tüm bu veriler, Türkiye’nin inşaat ve gayrimenkul piyasasının çok katmanlı dinamiklere sahip olduğunu ortaya koyuyor.